W ostatnich latach w Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, coraz większą uwagę przywiązuje się do kwestii sygnalistów w przedsiębiorstwach. Sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości, nadużycia czy łamanie prawa w miejscu pracy. Nałożenie obowiązków związanych z systemem zgłaszania takich incydentów ma na celu zwiększenie transparentności i uczciwości w biznesie. Jednakże, wdrożenie takich rozwiązań wiąże się również z licznymi zagrożeniami, zwłaszcza w kontekście czynnika ludzkiego.
Zagrożenia dla Przedsiębiorców
- Zastraszenie i Stres
Przedsiębiorcy mogą poczuć się zastraszeni przez konieczność wdrożenia systemu zgłaszania nieprawidłowości. Obawa przed potencjalnymi donosami może wywoływać stres i poczucie zagrożenia. Właściciele firm mogą czuć, że są pod ciągłą obserwacją, co może prowadzić do obniżenia ich efektywności oraz motywacji do prowadzenia biznesu. - Strach przed Konfrontacją z Pracownikami
Wprowadzenie systemu sygnalistów może również wywoływać obawy przed konfrontacją z pracownikami. Przedsiębiorcy mogą bać się, że jakiekolwiek działanie lub decyzja mogą zostać zgłoszone jako nieprawidłowość, co utrudni podejmowanie trudnych, ale niezbędnych decyzji biznesowych. Strach przed potencjalnymi oskarżeniami może prowadzić do paraliżu decyzyjnego. - Notoryczne Kontrole
Wprowadzenie systemu zgłaszania nieprawidłowości może skutkować wzrostem liczby kontroli w firmie. Notoryczne kontrole mogą nie tylko dezorganizować pracę przedsiębiorstwa, ale także generować dodatkowe koszty i stres. Przedsiębiorcy mogą czuć się, jakby byli stale na celowniku organów kontrolnych. - Utrata Motywacji do Prowadzenia Biznesu
W ekstremalnych przypadkach, ciągłe obawy związane z systemem sygnalistów mogą prowadzić do utraty motywacji do prowadzenia biznesu. Przedsiębiorcy mogą czuć, że ryzyko związane z prowadzeniem firmy przewyższa potencjalne korzyści, co może skłaniać ich do zamknięcia działalności. - Poczucie Donosicielstwa jak w Ustroju Komunistycznym
Dla wielu przedsiębiorców, wprowadzenie systemu sygnalistów może przywodzić na myśl skojarzenia z donosicielstwem z czasów komunistycznych. Poczucie, że pracownicy mogą donosić na swoich pracodawców, może wywoływać negatywne emocje i prowadzić do spadku zaufania w relacjach pracownik-pracodawca.
Inne Obawy
- Nadużycia Systemu przez Pracowników
Istnieje ryzyko, że system zgłaszania nieprawidłowości może być nadużywany przez pracowników. Zgłoszenia mogą być składane z powodów osobistych, np. w ramach zemsty za zwolnienie lub brak awansu. Takie sytuacje mogą prowadzić do fałszywych oskarżeń i niepotrzebnych konfliktów w firmie. - Wzrost Kosztów Administracyjnych
Wprowadzenie i utrzymanie systemu sygnalistów wiąże się z dodatkowymi kosztami administracyjnymi. Przedsiębiorcy będą musieli inwestować w szkolenia, systemy zgłaszania oraz zasoby ludzkie do obsługi zgłoszeń, co może obciążać budżet firmy, zwłaszcza mniejszych przedsiębiorstw. - Spadek Morale w Zespole
Nieprawidłowe wdrożenie systemu zgłaszania nieprawidłowości może prowadzić do spadku morale w zespole. Pracownicy mogą czuć się niekomfortowo, wiedząc, że są obserwowani i że każdy ich błąd może zostać zgłoszony. Może to prowadzić do spadku zaufania wewnątrz zespołu i obniżenia efektywności pracy.
Wprowadzenie systemu sygnalistów w przedsiębiorstwach ma na celu zwiększenie transparentności i uczciwości, jednakże wiąże się również z licznymi zagrożeniami, zwłaszcza w kontekście czynnika ludzkiego. Przedsiębiorcy mogą czuć się zastraszeni, bać się konfrontacji z pracownikami, doświadczać notorycznych kontroli, tracić motywację do prowadzenia biznesu oraz kojarzyć system z donosicielstwem z czasów komunistycznych. Dodatkowe obawy dotyczą nadużycia systemu przez pracowników, wzrostu kosztów administracyjnych oraz spadku morale w zespole. Aby system sygnalistów mógł działać efektywnie, konieczne jest właściwe jego wdrożenie oraz budowanie kultury zaufania i współpracy w miejscu pracy. Czy to jest możliwe? Nie wiem, czy decydenci tworzący takie dyrektywy wiedzą z czym na co dzień mierzy się każdy przedsiębiorca? Może statystyki masowo zamykanych biznesów w Polsce i Europie dadzą im w końcu do myślenia, że nadmierna kontrola nad wszystkim prowadzi do chaosu i tak naprawdę dzieli ludzi.
Spójrzmy jak to wygląda, czyli poznaj przepisy związane z wprowadzeniem sygnalistów w Polsce:
Przepisy dotyczące sygnalistów: Kogo obowiązują i od kiedy?
Przepisy dotyczące sygnalistów zostały wprowadzone na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku, zwanej dyrektywą o ochronie sygnalistów. W Polsce implementacja tych przepisów została określona w Ustawie o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, która weszła w życie 17 grudnia 2021 roku. Poniżej przedstawiamy kluczowe daty i zasady obowiązywania przepisów dla przedsiębiorców w Polsce:
- Od 17 grudnia 2021 roku: Wszystkie przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 250 pracowników są zobowiązane do wprowadzenia wewnętrznego systemu zgłaszania nieprawidłowości.
- Od 25 września 2024 roku: Obowiązek ten zostaje rozszerzony na przedsiębiorstwa zatrudniające od 50 do 249 pracowników. Te firmy muszą wdrożyć odpowiednie procedury zgłaszania naruszeń do tej daty.
Jak ma wyglądać system zgłaszania nieprawidłowości?
Przedsiębiorstwa zobowiązane do wprowadzenia systemu zgłaszania nieprawidłowości muszą zapewnić:
- Kanały Zgłaszania:
Pracodawcy muszą stworzyć wewnętrzne kanały zgłaszania nieprawidłowości, które będą dostępne dla pracowników. Kanały te mogą obejmować dedykowane linie telefoniczne, adresy e-mail lub platformy online do składania zgłoszeń. - Anonimowość i Ochrona:
Zgłoszenia muszą być traktowane z pełnym poszanowaniem anonimowości sygnalisty, jeśli taka jest jego wola. Pracodawcy muszą również zapewnić, że sygnaliści nie będą narażeni na jakiekolwiek represje, w tym zwolnienie z pracy czy inne formy odwetu. - Procedury Postępowania:
Przedsiębiorstwa muszą wdrożyć jasne procedury dotyczące postępowania ze zgłoszeniami, obejmujące ich rejestrację, weryfikację oraz podjęcie odpowiednich działań naprawczych. Powinny być także określone terminy na udzielenie odpowiedzi na zgłoszenie. Informowanie Pracowników:
Pracodawcy mają obowiązek informować pracowników o istniejących kanałach zgłaszania nieprawidłowości oraz o ich prawach i ochronie przysługującej sygnalistom.
Wprowadzenie tych przepisów ma na celu zwiększenie transparentności i uczciwości w miejscu pracy, jednakże przedsiębiorcy muszą być świadomi potencjalnych zagrożeń związanych z implementacją systemu sygnalistów.
Komentarze